Loneitu Hriat Tur Puanchhuahna
THLAICHIN, TUH LEH PHUN SAWN TURTE:
ALU (Nipui/Summer Potato): Kufri Joyti leh Kufri Chandramukhi te hi tunlaia Mizoram kan chin ber te an ni a. January chawhnu lampang aṭangin a lin theih a. Artui tiat vel hi a chi a tan a ṭha ber. Ṭin khat hmunah Alu quintal 5-8 a tawk. Phai deuhah chuan October thlaa chin a ṭha bawk.
THLASIK BUH: Leilet a chin tur thlasik Buh, December thla lama kûi tawh chu phun sawn a hun tawh ang. A chi tuh aṭanga ni 15-20-ah phun sawn tur a ni. IR-64 hi a lar ber a ni. Buh chi hrang hrang May thlaah en rawh.
BAWRHSAIABE: Bawrhsaiabe pawh tui lakna ṭha awmna hmunah chuan chin a ṭha, ṭin khat hmunah kg. 5-7 tawka ngaih a ni.
THLAI VEN HIM HNA : Ṭhal Buh, Vaimim leh thlai ṭhenkhat luiruama chin turte CARBOFURAN -34 tuia chiahin emaw a dipin nuai hmasak tur a ni. Tel Anṭam par laiin Malathion ml.18 (Sulekha burte chin 3 ½ ) leh Tui litre 18(ṭin khat) chawhpawlhin phuh tur a ni. Wheat chingtuten Dithane z-78 Kg.1 tui ṭin 20-a pawlhin acre khat phun tur. Anṭam, Zikhlum, Parbawr leh Bulbawk bawmtu pangang hmeh hlum tur. Phengphehlep hi pangang thlahtu a ni a, vuak thlak zel a ṭha. Behliang rah insiam tur Malathionml.5 (Sulekha burte chin khat) leh Tui litre 4 pawlhin kah tur a ni. Thlai kah hnu ni 10 chhung chu a hnah leh a rah ei tur a ni lo.
SER ENKAWLHNA : Hemi thla chhung hian ser huan lo duan lawk vek a ṭha. Tin, hemi thlaah hian ser kui ṭiahna hmunte thlawh fai tur a ni. Hei bakah hian thei hnah tlakawlh ṭhinte hlawi a hun ṭan bawk a. December thla chhunga BAWNGEK LEIṬHA leh leiṭha dang awm thei ang ang pek a ṭha.
SER VEN HIM HNA :
1. BORRER (ANGET) : Serlung hian a kung leh aṭang te verhin kua a siam ṭhin. Ser ṭanga hetiang kua awmna te chu tan chhuma paih tur a ni. Tin, a kuaah PETROL emaw, NUVAN emaw, ALUMINIUMPHOSPHIDE mum emaw hnawh luh a ,chirhdiaka hnawh phui tlat tur.
2. CANCAKE LEH GUMOSIS : Hei hi a ṭang ro leh bul mawih chi a ni. Heng natna dan nan chuan ser kungin hliam a neih reng rengin Borderdeaux Paste (Bordeaux Tuihnang) tah zel tur a ni. Tin, ser hlawi reng rengin Blitox a kah ziah tur a ni. BLITOX aiah hian BORDEAUX 4:4:50 pawh hman theih a ni.
3. LEAF MINER : Leaf Miner hian ser hnah tharah hnapkhawn ni awm takin a tikawi ngaih a, a tikhawr ṭhin bawk. Nursery-a ser hnahah he rannung hi a awm duh hle a, heng rannungte khawih hrep tawh hnute hian natna chi khat (Canker) an vei duh bik hle a ni (Canker hi hnah sawrbawk a ni deuh ber a ni). He rannung ser bawmtu ven nan chuan hemi thla hian ROGER 30EC (Tui litre 1-ah ml.2) emaw NUVACRON(Tui litre 1-ah ml .2) chawhpawlh a kah tur a ni.
Ser kung lakna natna ven leh ser kung natna vei tawh enkawl nan BORDEAUX MIXTURE-a kah bawk tur. (Bordeaux Mixture siam dan December thlaah en rawh)
Ser Chawrno bawmtu rannung a awm chuan ROGOR emaw NUVACRON damdawi te hmangin thah tur.
SANGHA KHAWI : A hnuaia mi ang hian Dil hectare khatah BAWNG EK LEITHA LEH FERTILIZERS pek tur a ni.
1 | BAWNGEK | 80 Kg |
2 | UREA | 8 Kg |
3 | S.S.P | 20 Kg |
EMAW
1 | UREA | 5.25 Kg |
2 | D.A.P | 7.00 Kg |
3 | M.O.P | 4.00 Kg |
A tul chuan ARTIFICIAL FEEDING a hnuaia mi ang hian pek tur a ni:-
1. MUSTARD OIL CAKE- 4.5 kg. nitin pek tur a ni.
2. RICE BRAN- 4.5kg nitin pek tur a ni.
3. Hnah hring chan sawm Grass Crap ei turin pek ni se.
THLAICHIN, TUH LEH PHUN TURTE:
ṬHAL BUH LEH THLASIK BUH: May thlaa seng hman turin Ṭhal Buh, IR-64, DRRH, MTU etc hi tun thla chawhma lam hian tuh tur a ni a.
BAWKBAWN: Phaizawl leh tui awmnaah bawkbawn a chin zui theih zel a . A chi 8 250-300 hi Seedbed 4ft.x 12 ft. ah Kum 4 | 448 gms. | 520 gms. | 333 gms. |
Kum 5 | 560 gms. | 650 gms. | 416 gms. |
Kum 6 | 672 gms. | 780 gms. | 500 gms. |
Kum 7 + | 784 gms. | 910 gms. | 583 gms. |
Ser hmun siam tumte tan ram vah fai sa-ah phunna tur khur laih ṭan a hun ta, tin, thei chi hrang hrang phun dan tur kar inhlat dan leh hectare khat hmuna phun theih zat bithliah chu hetiang hi a ni:-
Sl No. | Thlai Hming | A inhlat zawng | Hectare 1-a phun theih zat |
---|---|---|---|
1 | Thingfanghmȃ | Metre 2-3 | 2500-1111 |
2 | Serthlum | Metre 5 | 400 vel |
3 | Theifeihmu | Metre 8-10 | 123-100 |
4 | Coconut | Metre 8 | 123 |
5 | Assam Lemon(Limbu) | Metre 3 | 1111 |
6 | Kuhva | Metre 2.75 | 1296 |
7 | Kȃwlthei | Metre 5-7 | 400-200 |
8 | Perthei | Metre 7-8 | 204-123 |
9 | Japan Theitê | Metre 6 | 277 |
10 | Balhla | Metre 2.4 | 1735 |
SER VEN HIM HNA: Ser Chawrno bawmtu rannung a awm a, January thlaa kah tur kha i la tih hman loh chuan, a tar lan tawh ang khan ser parhma ngeia kah tur a ni. ROGOR emaw NUVACRON hman mai ni se.
SANGHA KHAWI : Bawngek leiṭha leh Fertilizers te January thlaa mi ang khan pek leh tur a ni.
Tin, ARTIFICIAL FEEDING pawh a ṭul chuan January thla ang khan pek leh ni se.
Hnim hring chan sawm Grass Card pek leh tur a ni.
THLAI CHIN, TUH LEH PHUN SAWN TURTE :
BALHLA: A bul chawr zum pêt pawt 45cm vel hi a chi atan chuan a ṭha ber. Cavendish Variety chu metre 2.4 danah a tlarin phun tur a ni.
SAWHTHING : Hectare khat atan sawhthing quintal 12-20 a tawk. Sawhthing chi hian mit 2/3 a nei ngei tur a ni. Sawhthing hi terrace-a chin ngei a ṭha. A chinna tur lei hi seedbed ang deuh a tih pawn a, a sirah tui luanna (drainage) siam bawk tur. cm.30 dana tlarin cm 25 danah lin tur a ni. Sawhthing hi lin hmain CAPTAF damdawi tuia chiah a, daihlima lin a ṭha.
FU : Fu chi atan hian a ler lam apiang a ṭha. Chang thum nei zelin a chi atan tan tur. A chi tur chuan natna a vei tur a ni lo. Hetianga chi 35,000 hi ram Hectare khatah a phun theih. Tin, hei bakah hian thlai dang Bal, Mai, Thingfanghma, Bawkbawn, Hmazil, leh Dawnfawh te pawh a chin tel theih a ni.
THLAI VEN HIM HNA : Sazu awmna hmunah chuan ṭhal lai tui van lai hian suat tur a ni.
Sazu tûr chah dan :-
BROMODIOLINE : Sazu tûr chuah thar Bromodioline (Roban) hi chi hnih a awm a, (i) a chhang chi leh (ii) a dip (powder)
A CAKE CHI HMAN DAN : Sazu kuaah emaw, a kawngṭum leh a chhehvela a chet tlat ṭhinna-ah dah mai tur a ni. Metre 10 bialah cake tlang khat dah a tawk ang. A hraina hmun/ hmanrua siam i duh chuan, mau in chhemthei lian hel hawl siam la,a chhungah sazu tûr (cake) chu hnawh lut la, sazu chettlatna hmunah leh thlawhlaiah te pawh dah mai tur.
A DIP (POWDER) HMAN DAN : A dip chi hi a fir ( concentrate) a nih avangin a chaw chah tur nena chawhpawlh zet hnuah hman chauh tur a ni. Hetiangin
1. A chaw chah tur buhfai emaw atta emaw- 240 gms.
2. Oil-Badam tel emaw coconut tel – 25ml.
3. Tûr dip ( Bromodioline) 0.25 % gms. A vain 250 gms.
Tel leh buhfai/atta chu ngun taka chawhpawlh sazu tur dip chawhpawlh ang che. Tichuan, lehkhain gms.15 tê tê-in fun hran thliah thliah tur a ni. Fun khat hi sazu kawkhatah dah zel tur a ni. Leilet hmunah chuan buh phunsawn aṭanga ni 20-aṭanga tulzum hun inkarah sazu te hi hrai ṭhin tur a ni.
SER ENKAWL HNA : Ser phun reng reng hian a sên laia enkawl ngun hian a rah hun thleng hian nghawng a nei thei a. Chuvangin, ser phun tharte chu thliin a chhem nghin loh nan mau, ser bula aṭanga foot chanve (1/2) vel phun a, a hmawr lehlam lehlamah ram hruiin mar tawkin thlun zawm tur a ni.
Nipui laia ni sa hian ser rah insiam nasa takin a tihbuai bakah a kawr hi a khi ṭhawt thei a, ser la tê deuh te chuan a hnah a kung ti hlim thei khawp neih ve loh vangin a tuar nasa bik em em a ni. Nisa lutuk a ven nan hian buhpawl emaw chinai thi tawh emaw hnawih a ṭangkai hle a ni.
SER VEN HIM HNA : January leh Febuary thla, ser parchhuah hmain ser ven him hna lam chi hi chu tih zawh tawh tur a ni. Dan naranin Febuary thlaa kah hian a par lai leh a rah inṭantir hian rannung lakah a venghim hneh hle a. Chuvangin, a vawihnihna chu ser sên hnu April thla lamah kah leh chauh tur a ni. Febuary thla lama ti lo an lo awm palh a nih chuan khang rannungte kha an tam viau chuan thla tawp lamah ser sên insiam hnuah kah chauh tur a ni.
THLAI DANG CHIN THEIHTE : Behliang leh Dailuah te ser huanah a tidaihlimtu atan leh a ti ṭha tur atan chin theih a ni.
Tin. Litchi kawlawm duhte tan a hun ṭan bawk.
SANGHA KHAWI :
1. Thla tin tih dan khan Bawngek Leiṭha leh Fertilizer pek tur.
2. Artificial Feeding pawh a ṭul chuan pek tur.
3. Hnim chan sawm Grass Carp pek a ngai bawk.
THLAI CHIN, TUH LEH PHUN SAWN TURTE :
Fu, Balhla, Fur Behlawi leh thlai dangte thla hmasa a chin leh lin tur te kha la tih zawh loh chuan tih zui tur a ni. Buh leh thlai chin ṭan ngei ngei tur.
VAIMIM : Hectare khat hmunah vaimim chi kg 18-22 vel a tawk a. Vaimim hian chaw a mamawh tam bik avangin chuktuah huan kum tina thlai chinnaah chuan metre 10 bialah UREA kg 2. BONEMEAL kg .4 leh M.O.P kg 1 pek a ṭha. Vaimim hi April thla chawhma ngei a tuh tur a ni. Agriculture vaimim chi ṭha i tuh dawn phei chuan leiṭha hi hmang ngei ngei ang che. Agriculture vaimim hi a chi ṭha atan hman nawn tur a ni lo.
AIENG : Hectare khat a tan chi quintal 10 vel a tawk. Feet khat dan zelah lin tur a ni. Tin, vawi 2/3 thlawh fai a ṭul ang, rih vur a ngai bawk. Ram Hectare hmunah Fertilizer Urea kg .22 ,S.S.P kg 250 leh M.O.P kg 33 phul ang che.
THLAI VEN HIM HNA : Tunah chuan khua a lo lum ṭan avangin, rannung a lo pung duh em em a. Buh leh Alu hmunah rannung chi hrang hrang ven nan MALATHION 50 EC emaw NUVAN EC emaw(Sulekha bur tê chin 8 ) leh tui litre 18 (ṭin khat) ah pawlh la, hetiang ṭin 20 hi lo ṭin khat hmun kah nan hmang ang che. Tin, Anhnah leh thlai hnah chi te ven nan Neem oil hmang ang che. Zo Alu ven nan ni 15 danah DITHANE Z-78 emaw, CAPTAN emaw thirfiante 6 tui ṭin khatah pawlhin hetiang ṭin 18 hian ṭin khat hmun kah tur a ni.
SER VEN HIM HNA : PSYLLA ,WHITEFLY LEH LEAF MINER : Heng rannung ho te hian ser hnah a chawrno ṭangin tuihnang an hip chhuah ṭhin avangin March thlaah a par a tla leh vak ṭhin a. Hemi ven nan hian kum khatah vawi 5 kah a ngai a ni. A hmasa ber chu January thla a a par hma a kah leh tur a ni a, vawi hnihna chu March thla aṭanga April thla chhungin kah leh tur a ni. MALATHION ml.10 leh tui litre 18 chawhpawlh emaw, POLYTRINE in emaw ser kung 14 kah nan a tawk vel.
Hetiang hian damdawi chawhpawlh a kah tur a ni . Hei hian ser rah tla tur a veng ṭhin a ni.
1. | NUVAN | 20ML.(THIRFIANTE 5) |
2. | BLITOX | 36 grms. |
3. | CHINAI | 54 grms. |
4. | 2-4D | 2 mgs. |
Hemi damdawi siam tur hian a tih chawp a harsat deuh avangin Agriculture Department ah tih theih a ni.
Ser natna, a pȃn te, a ṭang hmawr ro leh nget te a lo lan chhuah chuan BORDEAUX MIXTURE siam dan December thla-ah en rawh.
SANGHA KHAWI :
1.
Sangha man hralh a hun a ni ta. Hmaih miah lo a Sangha man kim vek tur chuan a tui paih kang vek a ngai.
2.
Sangha man zat Fishery Office hnaih ber-ah record atan report pek tur a ni.
3.
Sangha thar khawi lehna tur Dil thar buatsaih leh nghal tur.
SANGHA DIL BUATSAIH DAN :
1.
A hmasa ber in Sangha hralh tlak loh leh hnim thenfai nan MAMAL OIL CAKE Hectare khatah kg. 2,500 leh ENDRIN 0.01-02 PPM. hman tur a ni. Mahse, Mizoramah chuan Dil tih ro-in sangha duh loh te chu a thi mai a, tin, hnim pawh awlsam takin kutin pawh fai mai theih a ni.
2.
Dil kam vel te pawh a fai a ṭul a, tui puhruknate a awm chuan siam ṭhat vat tur a ni.
3.
April thla laihawl velah Chinai thi kg. 500 hectare khatah phulin tui luh tir leh tur a ni.
THLAI CHIN, TUH LEH PHUN TURTE :
Leilet neitu te tan June thlaa Buh phun sawn tur buh chi te kui ṭiah tur a ni.
BUH KUI ṬIAH DAN :
(a) A Chi thlan dan : A chi gms. 200/300 vel tui litre 10-ah chiah la, buh chi lang zawng chu paih in, a dangte chu tui thianghlima silfai hnuah dah hul tur a ni.
(b) Fur buh chi kui-na siam dan : Buh chi kuina tur chu 1.25 metre a zau, metre 10 a seiin siam ang che. Tlem a pawng sang deuh a siam tur a ni. Hetiang kuina inkarah hian kalna turin feet khat vel zuah awl zel ang che.
(c) A chi ngai zat : Khi tiang kui-na 1.25m leh 10m a zauah hian buh chi gms. 500 tuh tur a ni. Bigha khat atan a phun sawn atan buh chi kg 4 a tawk. Buh ṭawi thar rang peng ngah chi ni 110-115 a thar ho hi tuh aṭanga ni 20 chhung ngei a phun sawn a ṭha ber. Chuvangin, phunsawn hun duh danin a tuh hun pawh tihdanglam a ṭul ang.
LEILET BUH CHI ṬHATE
Buh hming | Kui aṭanga seng theih hun | Kui hun | Phunsawn hun | Seng hun |
---|---|---|---|---|
IR-64 | 120-125 | May-June | June-July | Sept-Oct |
HEERA | 80-100 | May-June | June-July | Sept-Oct |
KRISHNA HAMSA | 110-120 | May-June | June-July | Sept-Oct |
PANT-12 | 115-122 | May-June | June-July | Sept-Oct |
PANKAJ | 145-150 | May-June | June-July | Oct. |
DRRH-I(Hybrid) | 125-130 | May-June | June-July | Oct. |
AIZAWNG (Ṭai) | 130-135 | May-June | June-July | Oct. |
THLASIK BUH : Kan buh chin eng pawh hi thlasikah chin theih deuh vek. Hmun vawt zual lai, kawt kuam velah erawh chuan chin loh emaw khawvawh zual hmaa seng zawh hman turin kan ching hma tur a ni.
THLAI VEN HIM HNA : Alu ṭam venna April thlaa mi ang in a ni 15 dan zelah khaw ṭhat ni in a ṭul anga chhunzawm tur a ni. Tlumpui no neih ṭan hun a ni, buh ṭo hlim zung a ei loh nan thlawhlaiah SEVIN theh ni se.
SER ENKAWL HNA : Ruahtui tlak ṭhat kum chuan May thla hi thlai leh thei phun sawn hun ber a ni. Ser phun zawh veleh tui pek vat ni se a ṭha Psylla leh White Fly leh Leaf Miner ven nan. Thla hmasa lama ser kah dan tur ka sawi kha i la ti hman lo a nih chuan tun thla hi chuan kap ngei tawh ang che. NUVACRON ml. 18 (thirfiante chanve) emaw, ENDULSULPHAN emaw , NUVAN thirfiante hnih leh tui litre 18 (ṭin khat ) a pawlhin ser kung 14 vel kap ang che.
Tin, ser natna ,a nget, pan leh hnaite rawn lan chuan Bordeaux Mixture 4:4:50-a kah tur a ni. Tin, ser ṭang hmawr ro ven nan pawh a ṭha. Bordeaux Mixture aiah Blitox gms. 60 , tui litre 18 (ṭin khat) a pawlhin ser kung 14 vel kah theih bawk.
SANGHA KHAWI:
1. May thla kar hmasa berah Fertilizers leh Leiṭha January thlaa mi ang khan pe ang che.
2. May thla kar hnihna-ah dil tui a lo hring deuh ta tihah Common Carp inches 2 aṭanga inches 3 vel dil hectare khatah 500 zel dah tur.
THLAI CHIN, TUH LEH PHUN SAWN TURTE :
Behliang, Bete a zam chi pawh a tuh ṭan theih a. Tin, Chhawhchhi theh pawh a hun ṭan bawk.
BUH PHUN SAWN : Buh thar rang leh ṭawi peng tam chi i chin chuan ni 8-15 a upa bi khatah zai khat te te in phun ang che. A thar hma chi, ni 115 a thar thei ho hi chu a tlar in hlat zawng cm. 20, a kung in hlat zawng cm.20 , a kung in hlat zawng cm .10 in phun ang che. Tin, ni 140 a thar theih ho hi chu tlar in hlat zawng chu cm. 20, a kung in hlat zawng cm. 25, a kung in hlat zawng cm.25 in phun thung ang che. A thi a awm reng reng in ni 7 chhung ngei a phun khah tur a ni. A phun sawn a ṭanga ni 2,3 ah tui cm.5 vela thukin a puitlin thlengin chim tur a ni. Ni 20 na-ah leh ni 40 na-ah thlo ang che.
THLAI VEN HIM HNA: Ṭhal buh April thla lam a phun sawn kha rannung lak a venna May thla a mi ang khan chhunzawm tur. Sawhthing pawh a tȃm venna April thla a mi ang bawk khan ven tur a ni. La, Chhawhchhi, Hmarcha leh Vaihlo kung bawk leh lawng ven nan Sevin gms.120 leh Captan gms.60 tui litre 18 (ṭin khat) a pawlhin ni 15 danah kah tur. Tin, Aphids leh Jassids lak a French Bean ven nan MALATHION 50 EC ml.20 (Sulekha bur te chin li) tui litre 15 pawlhin kah tur a ni.
SER ENKAWL HNA: Hemi thla hi ser leh thei zawng zawng phun sawn hun a ni. Febuary thla lama khur laih sa-ah khan phun tur a ni.
SER TLA VEN DAN: Ser sen tla hi Thlangdar zuk vang ni ber a ngaih a ni. Thlangdar leh rannung dang reng reng te hi a puitlin tawh hnu chuan Insectisides pawhin kap ila a sawt tawh mang lo a. Chuvangin, October thla vel a a tui lai-in a tui vai a, tih chhiat leh an sen tet lai November-January Insectisides-a kah hi ngaih pawimawh hle tur a ni. POLYTHENE hi Thlangdar kah nan a ṭha ber pawla ngaih a ni. Tui ṭin khat damdawi 15 ml. pawlh tur a ni.
Ser phun hlim hlawt-a mamawh hmasa ber chu tui a ni a. Chuvangin, phun aṭanga kar khat chu nitin tui pek a ṭha. Tin, ngil tak a a din theih nan mauvin chelh ding ang che.
SANGHA KHAWI : BAWNGEK LEIṬHA leh Fertilizers a hnuaia mi ang hian pek leh tur a ni.
THLAI CHIN, TUH LEH PHUN SAWN TURTE :
Kawlbahra, Bekang leh Bete (a zam chi leh zamlo chi ) tuh hun a ni bawk.
KAWLBAHRA : A chi atan a bul cm 40-50 piah lam ( a hrui ler lam)-a mi chauh hman tur a ni. Tin, a chi atan chuan cm. 20-25 a sei, chang li nei hman tur a ni.
BUH PHUN SAWN : Buh phun sawn dan tlangpui chu thla hmasa lamah kan sawi tawh kha. Mizoramah chuan July thla hian kan phun sawn deuh ber a, buh phun sawn hma ni 2/3-ah FERTILIZER pek tur a ni. FERTILIZER pek hnuah dai kawi leh tur a ni. UREA 13.0 Kg. D.A.P 11.5 Kg. leh M.O.P 9.0 kg. bigha khatah pe ang che.
BIO- FERTILIZER : Buh ṭiak (seeding) chu BIO-FERTILIZERPEK ah chiah ang che
THLAI VEN HIM HNA : Buh hmunah rannung vennan MALATHION emaw, NUVAN emaw, ml. 60 litre 18-a pawlhin kah tur
SAWHTHING ven him nan DETHANE-Z-78 emaw, CAPTAN emaw, thingpui chawhna thirfiante sarih (7) tui ṭin khat(1)-a pawlhin kah tur.
SER ENKAWL HNA : Tun thlaah ser i phun chuan, thla hmasaah ser enkawl dan an sawi tawh kha.
SER VEN HIM HNA : Thlangdar ven nan hian POLYTHENE a ṭha hle a ni. Chuti a nih loh chuan DIMACRON emaw, ROGOR emaw a kah tur a ni.
SANGHA KHAWI :
1. Thla hmasa ang bawkin BAWNGEK LEIṬHA leh FERTILIZERS pek tur a ni.
2. A hnuaia mi ang hian Sangha chi (a note inches 2-3 a sei) dah tur a ni.
THLAI CHIN, TUH LEH PHUNSAWN TURTE :
ZIKHLUM, PARBAWR LEH BULBAWK Zikhlum leh Parbawr kui ṭiah nan seedbed ft. 4-a zau, ft. 12-a sei, inches 6-8 a pawngin siam tur a ni. A chung ft. 4-a sangin siam la, bawngek leidur ṭin 2 vel dip taka chawh pawlhin huih rual ang che. Hetiang chi kuina 10 vel hi hectare 1 atan a tawk.
Seedbed 1-ah 75 gms, zel theh tur a ni. Chi kui hmain CAPTAN thirfiante 1 leh tui litre 1 chawhpawlhin minute 2 chhung chiah hmasakin natna lak aṭangin a veng.
Bulbawk hi a no laia ei chi a nih avangin a indawt deuh a thar turin a chi pawh a indawt deuhin kui ṭiah a ṭha. Hectare 1 atana chi K.1-1.5 a tawk.
Bawkbawn :A chi gms. 250-3000 seedbed ft.12 x ft 4-ah tuh la, hei hi ṭin tawi hmun atan a tawk ang. Ni 20-25 vel aṭangin hnah 4 vel a rawn nei ang a, inches 6 vela sei a ni bawk ang. Hei hi a phun sawn hun lai tak a ni. Ft.2 leh ft.2.5-a inhlatin i phun ang a, ni 4/5 chhung tui pe ang che. D.A.P 700 gms., M.O.P 700 gms. Metre 10 bialah chawhpawlh ang che. Tin, a par dawnin UREA 200 gms. Dang metre 10 bial atan pek leh tur. Bawkbawn bul aṭanga inches 4 vela hlaah thirfiante 2 zelin pe ang che.
Carrot : Hectare khat hmun atan a chi Kg.7-9 a tawk. Lei cheh dipah bial hrang hrang ft.4xft.8 emawa siamin a chi khat mawi tawkin rual taka a ṭo theih nan leidip nen a chawhpawlhin theh darh rawh. Thlur ft.1 danah siamin leidip nen chawhpawlhin theh darh rawh. Thlur ft.1 danah siamin leidip nen chawhpawlhin a chin theih bawk. A chi chu ni 8 velah a ṭo ṭan a, a lo len deuhah suat thawl tur a ni.
THLAI VEN HIM HNA : Buhpui kung nget a natna ven nan NUVACRON ml. 30 leh tui litre 15 (ṭin khat)-ah chawk ral la, hetiang siam sa ṭin 25 hian acre 1 kap ang che. Tin, Vaimim vanral ven nan CAPTAN emaw, ZINC emaw Kg. 1 tui litre 300-a pawlhin acre 1 phuh ni se, buh ei chhetu rannung chi hrang hrang ven nan FURADON 3G theh tur a ni. Hectare 1-ah Kg. 15 hman a tawk.
SER ENKAWL HNA : Ser huan, ruam leh zawl deuhvah te tui a tlin chuan paih kang zung zung tur a ni. Tin, hnim a ṭhan duan lai a ni avangin sam fai zung zung tur a ni.
Ser a la tet lai deuh phei chuan hnim sam fai hi a pawimawh hle a. Vaimim leh buhte chuan lei an ei dak nasat avangin chin pawlh chi a ni lo. Thlai dang reng reng chin pawlhin Fertilizer pek tel ngei tur .
SANGHA KHAWI : Thla hmasa ang bawk in BAWNGEK LEIṬHA leh FERTILIZERS pek tur a ni.
THLAI CHIN, TUH LEH PHUN TURTE :
Thla hmasa ang bawkin Zikhlum , Knolkhol, Parbawr, Turnip, Raddish, Tomato , Carrot , Lettuce, Purun Sen/Var leh Kauphek te kui leh tuh a hun a, phun sawn a la hun bawk. Tin, Dailuah ang chi leh thlai hrik pai lam chi te pawh tuh a hun ṭan bawk.
TOMATO : A kui ṭiahna hmun tur chu thlai dangte ang bawkin seedbed siam a ṭha a;mahse, natna hri lo awmte tihhlum turin DITHANEM-45 tuia kah a ṭha. Tui litre 1-ah DITHANE thirfiante 1 pawlh la, chumi tui chu ram sq.mt.100 kah nan a tawk. BAWNGEK LEIṬHA a phunna tur ram hectare 1-ah pawlh la, lei nen ngun taka leh phut leh tur. Fanghmir sen leh Tlumpi/Vual laka inven nan FURADAN 3G Kg.15 hectare 1-ah theh tel bawk ang che. Lei tih ṭhatna UREA Kg.12 D.A.P Kg.83.4 pawlh khawm sa lei nen chawhpawlh leh la, chumi hnua phun tur a ni. Thla 1-na leh 2-na-ah UREA Kg.27 ve ve in pek leh tur.
THLAI ṬHENKHAT PHUN SAWN DAN
Sl.No | Thlai hming | A tlar inhlat zawng | A kung inhlat zawng |
---|---|---|---|
1 | Tomato | Inches 36 | Inches 24 |
2 | French Bean | Inches 12-18 | Inches 6-8 |
3 | Zikhlum | Inches 12-18 | Inches 18 |
4 | Parbawr | Inches 18 | Inches 18 |
5 | Bulbawk | Inches 12 | Inches 10 |
6 | Carrot | Inches 6 | Inches 6 |
7 | Motor Chana | Inches 6 | Inches 6 (Mu 1 zelin) |
8 | Dailuah | Inches 10-12 | Inches 4-6 |
9 | Bawkbawn | Inches 24-30 | Inches 24-30 |
THLAI VEN HIM HNA: Buhpui natna leh nget ven nan NUVACRON ml.30 (Sulekha burte chin 6) leh DITHANE M-45 gm.80, tui litre 18 (ṭin khat) –a pawlhin hetiang ṭin 25 hian acre 1 kap ang che. Thlangdar sawlin buh a zuk ven nan FURADAN 3G Kg. 10-in buh ṭin 1 hmun theh tur. Tin, Rice Hispa thla hmasa a kan tarlan tawh kha a la tam a, buh a la tihchhiat chuan NUVACRON emaw, ROGOR emaw, MALATHION 50 EC emaw kah tur.
SER ENKAWL HNA: Ser huanah thlasik thlai chin pawlhin hun a ni. Be lam chi hi chin pawlhin a ṭha, thlasik thlai chin dawn chuan FERTILIZER pek ṭhat a ṭul hle. I chin pawlh khan lei ṭha a ei ral dawn avangin serin a duh tawk a hmu lo vang tih a hlauhawm a ni. Tin, ser tla ven nan April leh June thlaa kah tur kan tih kha tun hi a kah hun a ni. Tin, Febuary thlaa fertilizer mamawh tur zat tarlan kha hemi thla hian a chanve pek tur a ni.
Hemi thla hian rannung lam ven him ai mahin natna laka ven him hna a pawimawh a, chuvangin, hengte hi kah a ṭha:-
1. UNSLAKED LIME (Chinai pangngai)-54 gms.
2. BLITOX-54 gms.
SER KUNG NGET: Ser kung nget enkawl dan :-
1. Petrol-in puanthem emaw, lapua emaw chiah huha, chu chuan a nget kua kha hnawha, hluma char leh tur a ni.
2. NUVAN (Dichlorvos) : A nget kua-ah kah luh a ṭha.
3. ALLUMINIUM mum tihsawma, a kua a thunin lei bana char leh tlat tur a ni.
4. Ser kung bulah hnim, hnȃwm vawm vûr loh tur.
5. Ser kung ṭang ro tawhte kha thliah/thlak tur.
SANGHA KHAWI :
1. BAWNGEK LEIṬHA LEH FERTILIZER te kha a hma ang khan pek leh tur a ni.
2. August thlaa pek ang bawkin ARTIFICIAL FEED pek leh tur.
3. Khawi maw lai kil khat aṭangin Lenin Sangha man a, a len lam teh ang che. Duhthusam a nih loh chuan Fishery Office hnaih ber rawn rawh. Tin, Sangha i man kha dila i dah luh hmain POTASSIUM PARMANGANATE 5% tuiah hnim tur a ni.
THLAI CHIN, TUH LEH PHUN SAWN TURTE :
Thla hmasaa thlai phun sawn leh turte kan sawi kha a la hun a, Alu, French Anṭam, Kauphek, Motor Chana leh Turnip te theh ṭiah a hun bawk.
SUNFLOWER (Nihawi) : A chi ṭha Agriculture Department a mi Arun, Morden te ching ang che. A chi chu chin hmain FUNGICIDE DITHANE M-45 nen chawhpawlh ang che. A chi Kg 1 leh FUNGICIDE 3 gms. chawhpawlh a tawk. Chin dawn hian lei chu a hnawng ṭha tawk tur a ni. Chuti a nih loh chuan a ṭiak ṭha tawk thei loving. Line (bi tlar) 60 cms. A inhlat zelin siam la, line 1-ah cm.20 a inhlata chin tur a ni. A bi thuk lam chu cms.3 aiin a thuk tur a ni lo. Hectare 1-ah Kg. 8-10 vel a chin theih a ni.
ALU : A chi mamawh zat leh a lin dan ṭhenkhatte chu January thlaah te kan sawi tawh kha. A chi atan hian artui tia vel a, a vang lam hawlh tlanga cms.2.5 a tawk a, a lian deuh te chu a ṭul dan a zirin hmun 2/3 ah zai phelin, a chi tur dang te nen DITHANE M-45 gms.5 tui litre 10-a chawhpawlh a minute 10 chhung chiah tur a ni. Hemi hnu hian daihlim-ah ni 2 chhung dah leh a, October ni 15 hnu-ah lin tur a ni. Lei thuk takin ni 2 chhung dah leh a, October ni 15 hnu-ah lin tur a ni. Lei thuk takin, dip, dur ṭha takin let ang che.D.A.P. 43.4 Kg.,UREA 35 Kg.,M.O.P 33.0 Kg. bawngek nen ṭin khat hmunah chawhpawlh ang che.
MOTOR CHANA : October ni 15 vel ṭangin chin ṭan tur a ni. Lei me leh lei tak inpawlh, lei sanghet lutuk lo a ṭha. Acre 1 atan a chi Kg.19-20 a tawk. Tuh hmain zan khuain tui ah chiah la, a tuk ah tuh ang che. Thar rang leh ṭawi peng tam chi i chin chuan bi khatah mu hnih te te in phun ang che. A chinna hmun tur chu leh phut a chawhrual hnuin inches 1-2 a thukin, feet 1-2 danah mu 1 zelin ching ang che.
DAILUAH SEN (LENTIL): Lui lei, ṭiauvut leh leitak inpawlh, hnim ṭawih awmna hmun a ngeih ber. Hectare 1-ah UREA Kg.3.,D.A.P Kg.76 LEH BAWNGEK quintal 30 chawh pawlh ang che. Hectare1-ah Kg. 45 a chin theih a, inches 10-12-ah thlur rin la, inches 4-6 danah phul den den ang che.
TOMATO ENKAWL DAN : Tomato hi a peng tam lutuk tur ven a ngai a, peng ṭhenkhat chu hlawithlak mai tur. Tin, a ṭanpuitu tur thing ṭang emaw, mau phel emaw siam sak a, chumi chungah chuan zam tir mai tur. Nikang lutuk-ah chuan a zar daihlimtu tur siam sak a, chawhnu lamah ni eng hmu leh tura zar daihlim a ṭha.
THLAIDING LAIENKAWL LEH HNA DANG THAWH TUR TE
Thlasik thlai August thla leh September thlaa kan tuh leh phun sawn te kha enkawl zui a ngai. Tin, buh thar rang seng zawh veleh, thlasik thlai dang-Wheat te ,Tel Anṭam te chin nan lei buatsaih nghal tur a ni.
THLAI VEN HIM HNA : Buhfang insiam tur tuiril lo dawt ṭhin tu Thlangdar sawl leh Rice Hispa ven nan Nuvacron emaw, Dimecron emaw a kah tur a ni.
SER ENKAWL HNA : October thla hian thlasik thlai, Be, Motor Chana leh Arhar te i chin theih chuan nakum April thla velah a rah seng tur i nei a nga, sumhnar ṭha tak a ni leh a ni. Hetiang thlai dang chin pawlh dawn chuan FERTILIZERS, S.S.P/D.A.P emaw BONE MEAL emaw pek tel tur a ni.
SER VEN HIM HNA : Vawi lina atan rannung kah dan kan sawi kha September thla lamah hman loh chuan, tun thlaa kah tur a ni. Tin, a damlohna CITRUS CANKER enkawl nan STREPTOCYCLINE gms.30, tui litre 150-ah pawlhin kap ang che.
SANGHA KHAWI :
1. Thla tina sawi angin BAWNGEK LEIṬHA leh FERTILIZERS te pek leh tur.
2. Artificial Feeding a hnuaia mi ang hian pek tur a ni:-
a) MUSTARD OIL CAKE - Kg. 3 nitin pek tur.
b) RICE BRAN - Kg. 3 nitin pek tur.
Dil bul vela hnim sang deuhte sam faia, thing buk deuh te thlak tur.
THLAI CHIN, TUH LEH PHUN SAWN TURTE:
December thla hian buh January thla lama phun sawn tur atan kûi ṭiah a ṭha.
THLAI DING LAI ENKAWL ZUI TUR : Thla hmasa ang bawk khan thlasik thlaite enkawl zui zel tur a ni. Alu enkawl hun a la ni bawk.
THLAI VEN HIM HNA :
Alu leh Tomato tȃm(pûl) ven nan thla hmasa a mi anga tih zui ni se. Tomato leh Bawkbawn vuai ringawt (Bacterial wilt) ven nan a hma lam a mi chhunzawm tur.
Anṭam hriak nei par vul tichhe rannung laka ven nan MALATHION ml.50 leh tui ṭin khata pawlhin phuh tur.
SER ENKAWL HNA : Ser huan hlawhtling taka siam thei tur chuan Bawngek leiṭha leh Fertilizer te a hun tak leh a pek dan dik taka pek tur zat chiah pek hi a pawimawh em em a ni.
A hun thuah chuan Bawngek Leiṭha kum khat chhunga pek tur zawng zawng chu December thla emaw, January thla tir lamah emaw pek zawh vek tur a ni. Ser tet leh len deuh dan azir te, a hrisel dan azir tein Bawngek Leiṭha pek dan a danglam thei a. Dan naranin a hnuaia ziak dan hian pek theih ni se a ṭha ber ang.
Sl. No. | Ser kum zat | Bawngek Leiṭha pek zat tur |
---|---|---|
1 | Kum 1-3 | Kgs.10 vel |
2 | Kum 4-6 | Kgs.25 vel |
3 | Kum 7-9 | Kgs.60 vel |
4 | Kum 10 leh a chung lam | Kgs.100 vel |
BAWNGEK LEIṬHA PEK DAN TUR: Bawngek Leiṭha hi ser ṭang zar hnuai chinah hian theh darh mai tur a ni a. Mahse, a kung aṭanga ft.1 leh inches 4 velah hi chuan thlai chaw hiptu awm miah loh avangin heng hi chuan Bawngek Leiṭha dah loh tur a ni.
THLAI VEN HIM HNA :
BORDEAUX MIXTURE SIAM DAN : Copper Sulphate gms. 400 puanchhia ( rizai kawr chhia emaw)-ah thawl takin fun la, thingpuife chiah ang hian tuilum litre 25-ah a chim tawk chiahin chiah ang che. Copper Sulphate chiah nan ṭin balṭin leh thir lam reng reng hman tur a ni lo. Hlumbel emaw hman ni se.
Tui litre 25 teh chhuak la, bur khatah chinai pangngai gms.400 bur emaw, ṭin emawah dah la, tui chu zawi tea leih lutin kuhvakhawra hnawih ang tur chiah hian chawk diak la, chuta tui la bang chu zawi te bawkin leih lut leh ang che. Tui leih luh lai hian tiangin chawk pah reng ang che
Chutiang chuan Copper Sulphate tui chu chinai tuia leih lutin chawhpawlh la, chawk pah reng ang che.
Alu leh Tomato te natna (a pûl hri) ven nan BORDEAUX MIXTURE-in , a khat tawka kah a ṭha.
SANGHA KHAWI:
1. Thla tina sawi angina BAWNGEK LEIṬHA leh FERTILIZERS te pek leh tur.
2. Artificial Feeding a ṭul chuan October thlaa mi angin a pek tur.
3. Hnim hring chan sawm Grass Carp pek tur.
THLAI CHIN, TUH LEH PHUN SAWN TURTE :
Thlasik thlai chin nan leh phun sawn nan chuan a tlai lam tawh. Mahse French Anṭam leh Kauphek te hi chu thla chawhma lampang hian theh a la pawi lem lo. Tin, Tomato a la phun sawn theih. November thlaa chin tur pawimawh ber chu Wheat hi a ni.
WHEAT CHIN DAN :
A chi ṭha
a) Sonali-Ni 115-120-ah a thar.
b) U.P-263-Ni 115-120-ah a thar.
c) H.P-1102-Ni 115-120-ah a thar.
A LEI DUH ZAWNG: Lei tak leh ṭawih pai tam leh lei tak leh lei me inpawlhna hmunah te a ṭha duh ber.
LEILUNG BUATSAIH DAN : October thla lama nipui thlai seng zawh veleh, lei leh phut tur kan tih kha. Hemi hnu hian 4/5 let chhuak leh la, dip taka i vuak sawm hnuah huih rual leh ang che.
A CHIN DAN : November ni 5 aṭanga ni 30 inkar hi a chin hun lai a ni. Febuary leh March thla lama fur hma hruai ruah a sur ṭhinna ramah chuan November ni 20 hma ngeia tih zawh ngei tur a ni.
A CHI MAMAWH ZAT LEH A TUH DAN : Ram hectare khat atan Wheat chi Kg.120 a ngai. Cms.20-25 danah a tlarin rin khuar la, khuarah chuan phul zei zei ang che. Mahse, cms.5 aia thuka tuh lo turin fimkhur hle ang che.
TUI PEK DAN: Lei a ro chuan a chi tuh hma ni 30-ah tui pe ang che. Tui lak i neih ṭhat chuan chin aṭanga ni 20-25-ah tui pe la, a vawi hnihna atan a par lai, a tuh aṭanga ni 75-85 velah pek leh a ṭha.
A THAR ZAT: Ṭin 2 ½ hmunah ruahtui ringin quintal 18-20 a thar theih. Tui pek theihna hmunah chuan quintal 25 thleng pawh a thar theih.
TEL ANṬAM : M-27 hi ni 95-100-ah a thar thei. Vawi 4-6 leh a hrut rual tur a ni. A chi Kg. 10-15 Hectare khat atan a tawk (Bigha 1-ah Kg.2) UREA Kg. 96.2,D.A.P Kg.87, M.O.P Kg. 67 hectare khatah phul ang che.
SER KUI ṬIAHNA (NERSURY SAWNGBAWL DAN: Ser kui ṭiahna chu tlema pawng deuh a siam tur a ni. Lei chu ngun tak a lehphuta, dûr dapa siam tur a ni. A lei ban chi te, lei tui tlin theihna reng reng chi te chu hman loh tur.
A len lam chu hetiang hian siam a ṭha:-
1. A VANG LAM : Metre 1.20 aṭanga Metre 1.50 vel
2. A DUNG LAM : Metre 2 aṭanga Metre 2.5 vel.
Tin, bial inkarah tui kawng cms.50-a zau siam tur a ni.
A CHI LAK DAN: A mu ser rah aṭanga lak hlim hlawl a ṭha ber a. Ser mu, ser aṭanga lak chhuah hnu darkar 24 chhung ngeia tuh ni se a ṭha ber. Eng eng emaw avanga chin mai theih a nih loh chuan, tuia sil faia hmun ro daihlimah ṭiau lei nen chawhpawlha dah ṭhat tur a ni
A CHIN DAN TUR :
1. Tlar leh tlar inhlat zawng - Cms.15.
2. A chi leh chi inhlat zawng - Cms.2.3.
3. A thuk zawng - Cms.2.3.
SANGHA KHAWI :
1. Thla tina sawi angin BAWNGEK LEIṬHA leh FERTILIZERS te pek leh tur.
2. Hnah hring chan sawm Grass carp ei tur pek a ngai bawk.
3. Sangha ṭhan chak dan enfiah a ṭha.